Łysienie plackowate i bliznowate

Łysienie plackowate i łysienie bliznowate to w mojej subiektywnej ocenie dwa najgorsze typy łysienia. Dlaczego? Dlatego, że łysienie plackowate jest nieprzewidywalne, jego pojawienie się nie zależy od wieku ani jakichś szczególnych predyspozycji genetycznych (choć geny na pewno są za nie odpowiedzialne) i może nas dopaść w każdym momencie, zdarza się przecież nawet dzieciom. Z kolei łysienie bliznowate jest o tyle straszne, że w jego przebiegu dochodzi do trwałego uszkodzenia mieszków włosowych, a skoro tak mieszki nigdy już nie podejmą produkcji włosa i łysienie to jest łysieniem nieodwracalnym, a jedynym sposobem na odzyskanie włosów jest zabieg.

Łysienie plackowate

Nie znamy jego etiopatogenezy, medycyna co prawda ma swoje "typy", ale wciąż gubi się w domysłach, teoriach i przypuszczeniach. W tej chwili za najbardziej prawdopodobną przyczynę łysienia plackowatego uznaje się układ odpornościowy (innymi słowy łysienie to miałoby mieć charakter choroby autoimmunologicznej) na co zresztą wskazywałyby dosyć dobre wyniki w leczeniu łysienia plackowatego przy pomocy alergenów kontaktowych.

Jak wygląda ten typ łysienia?

Jak sama nazwa wskazuje na głowie pojawiają się łysiejące placki o kształcie owalnym lub okrągłym. To ogniska łysienia, z których nadmiernie wypadają włosy. Ognisk tych może być kilka, mogą wręcz zaatakować całą głowę, albo pojawiać się pojedynczo np. jako jeden, słabo widoczny placek. Dobrą informacją jest to, że łysienie może samo ustąpić, choć również wykazuje spore tendencje do nawrotów.
Oprócz terapii alergenami kontaktowymi w leczeniu łysienia plackowatego stosuje się naświetlania UVA i PUVA (to drugie z użyciem specjalnych leków - substancji o charakterze fotouczulaczy co wzmaga efekty naświetlań). Poza tym na łysienie plackowate może, choć nie musi, pomóc minoxidil oraz leki i preparaty do kuracji miejscowej stosowane w leczeniu innych typów łysienia.

Zagrożenia związane z łysieniem plackowatym

Podstawowym zagrożeniem jest możliwość całkowitego wyłysienia. Najgorsze jest to, że nie każda terapia nie w każdym przypadku zadziała. Całkowite wyłysienie obejmuje nie tylko skórę głowy ale też włosy brwi i rzęs oraz owłosienie na ciele (łącznie z włosami łonowymi).
Jeśli chodzi o łysienie plackowate pozostaje mieć nadzieję, że medycyna w końcu sobie z nim poradzi. A ten kto wynajdzie skuteczną terapię zasłuży na nagrodę Nobla.

Łysienie bliznowate

Możemy spowodować sami! Uwaga: nieleczony uciążliwy łupież, stany zapalne skóry głowy, grzybice mogą skutkować bliznowaceniem mieszków włosowych. Pojawia się ono w przebiegu nieleczonej choroby ewentualnie w wyniku uszkodzeń mechanicznych kiedy to w związku uporczywym świądem bądź w ramach mechanicznego usuwanie łusek łupieżu pojawiających się na głowie będziemy się drapać. To powoduje wypadanie włosów i może doprowadzić do uszkodzenia mieszków.

Inne przyczyny

Łysienie bliznowaciejące może pojawić się też w efekcie innych urazów takich jak oparzenia czy odmrożenia. Dochodzi do niego w przebiegu sarkoidozy i nowotworów atakujących skórę głowy. Stosunkowo rzadko łysienie bliznowate pojawia się w efekcie zmian wrodzonych. Taką przypadłością jest na przykład wrodzony niedorozwój skóry bądź wrodzone znamiona we wszystkich tych tkankach, od których zależy porost włosów. I tak łysienie bliznowate pojawia się w znamionach gruczołów (znamię łojowe), naczyń krwionośnych (naczyniaki o jamistym charakterze) i skóry (znamię naskórkowe). Podobnych, na szczęście bardzo rzadkich chorób jest jeszcze więcej.

Leczenie łysienia

Początkowo w przebiegu chorób wcale nie musi dochodzić do zarastania mieszków tkanką bliznowatą, dlatego najważniejszy jest czas reakcji. Świąd, pieczenie skóry, czy inne objawy świadczące o jakichś zmianach na skórze głowy są pierwszym ostrzeżeniem. Alarmem. Nasza reakcja powinna być natychmiastowa - wizyta u lekarza, bo z chwilą w której dojdzie do zbliznowacenia mieszków straty we włosach staną się nieodwracalne!

Łysienie androgenowe

Określenie łysienie androgenowe obowiązywało do niedawna, dziś mówi się raczej o męskim i kobiecym typie łysienia. W przypadku mężczyzn sprawa jest w zasadzie prosta: rozpoznano mechanizm łysienia i wiadomo jak można go leczyć, jeśli natomiast chodzi o panie przyczyny są nieco bardziej skomplikowane. Tak czy inaczej obydwa typy łysienia mają podłoże hormonalne. U mężczyzn odpowiedzialne za łysienie są androgeny, u kobiet - androgeny bądź dysfunkcje gruczołów wytwarzających żeńskie hormony płciowe
Męski typ łysienia (inaczej Male Pattern Hair Loss / MPHL) pojawia się w postaci zakoli czyli łysienia kątów czołowych, oraz łysiny na ciemieniu.
Kobiecy typ łysienia (inaczej Female Pattern Loss FPHL) dotyka głownie szczytu głowy (łysina zaczyna się od przedziałka pośrodku włosów).
Łysienie obydwu typów jest najczęściej spotykanym i notowanym rodzajem łysienia.

Łysienie typu męskiego - przebieg i leczenie

Przebieg łysienia jest w zasadzie typowy, linia włosów stopniowo cofa się coraz bardziej, jednocześnie powiększa się łysina na czubku głowy. Mechanizm tego łysienia rozpoznano bardzo dokładnie. Odpowiedzialny jest za nie dihydrotestosteron, którego nadmiar pojawia się w skórze w efekcie reakcji z enzymem 5-alfa-reduktaza. Dihydrotestosteron przyczepia się do receptorów androgenowych w mieszkach włosowych, przez co te zbyt szybko przechodzą do fazy telogenu, co oczywiście skutkuje wypadaniem włosów. Dodatkowo DHT obciąża i uszkadza mieszki powodując ich miniaturyzację (zmniejszanie i przesuwanie się ku górnym partiom skóry) w ten sposób mieszki tracą zdolność do wytwarzania włosów o normalnej strukturze, na miejscu tych włosów pojawia się charakterystyczny meszek.

Leczenie łysienia typu męskiego polega na zablokowaniu mechanizmu odpowiedzialnego za powstawanie dihydrotestosteronu. W preparatach na łysienie, stosowanych miejscowo stosuje się inhibitory DHT oraz blokery enzymu 5-alfa-reduktaza. Najczęściej wykorzystywaną substancją w leczeniu tego typu łysienia jest minoxidil (bez recepty dostępny w stężeniu 5%). Powodzenie kuracji zależy od szybkości naszej reakcji i wytrwałości w stosowaniu preparatów bądź leków na łysienie.

Panowie mogą bowiem sięgnąć również po farmaceutyki - lekiem wykorzystywanym w leczeniu męskiego typu łysienia jest finasteryd, po który sięga się też w leczeniu przerostu gruczołu krokowego.
Kobiety, u których stwierdzono kobiecy typ łysienia mogą stosować minoxidil, ale leczenie finasterydem jest w ich przypadku wykluczone!

Łysienie typu kobiecego - rozpoznanie i leczenie

Ponieważ w przypadku pań sytuacja jest znacznie bardziej skomplikowana konieczne są zaawansowane badania hormonalne i rozpoznanie ginekologiczne. Niestety wizyta u dermatologa zdecydowanie nie wystarczy, bo łysienie typu kobiecego może pojawić się też w przebiegu chorób jajników - w tej sytuacji należy sięgnąć do przyczyn pierwotnych i to je najpierw wyleczyć.

Generalnie ten typ łysienia jest bardzo ciężki do wyleczenia, choć powodzenie kuracji również w przypadku kobiet zależy od tego, jak szybko zastosowano terapię przeciwko łysieniu i preparaty na łysienie. Oprócz wspomnianego już minoxidilu u kobiet przeprowadza się leczenie estrogenami, celem uzupełnienia niedoboru żeńskich hormonów płciowych, ewentualnie w razie zdiagnozowania podwyższonego poziomu androgenów stosuje się leki o działaniu antyandrogenowym tj. blogującym destrukcyjny wpływ hormonów męskich. Warto wspomnieć tutaj leki takie jak spironolakton oraz octan cyproterenu, które również łączy się z estrogenami.
Powodzenie leczenie łysienia androgenowego (czy też raczej łysienia nazywanego wcześniej androgenowym) jest uzależnione od indywidualnych cech osobniczych każdego pacjenta. Żaden środek na łysienie, ani żaden lek nie daje stuprocentowych gwarancji wyleczenia. W wielu przypadkach stosowanie najpopularniejszych preparatów jedynie hamuje wypadanie włosów, nie doprowadzając do ich odbudowy, choć tu reakcje oczywiście mogą być bardzo zróżnicowane.

W ostateczności zawsze można wykorzystać leczenie zabiegowe.

Łysienie

Czy łysienie jest tym samym co wypadanie włosów? Oczywiście, że nie, bo włosy wypadają nam codziennie i to w ilości ok. 50 do 100 sztuk. O łysieniu mówimy wtedy, gdy obserwujemy to zjawisko w nadmiarze, albo wtedy gdy na miejsce utraconych włosów nie pojawiają się nowe.
Łysienie to tak rozległy temat, że trudno o nim krótko opowiedzieć. Wyjaśnijmy sobie przede wszystkim na czym ono polega i jak jest klasyfikowane (diagnozowane i leczone), oraz czym tak naprawdę grożą nam poszczególne typy łysienia.

Rodzaje łysienia

W zależności od tego, czy włos wypada w fazie wzrostu czy w fazie spoczynku mówimy o łysieniu anagenowym bądź telogenowym.
Łysienie anagenowe pojawia się głównie w trakcie stosowania intensywnych terapii np. nowotworowych oraz w wyniku zatruć. W efekcie stosowania silnych leków cytostatycznych i immunosupresyjnych dochodzi do uszkodzenia szybko dzielących się komórek nowotworowych, ale przy okazji uszkadzane są też równie szybko dzielące się komórki włosów.
Łysienie telogenowe występuje w kilku postaciach łysienia, polega ono na skróceniu fazy katagenowej (zaniku) i telogenowej włosa. Innymi słowy włos rośnie w miarę normalnie, ale znacznie szybciej przechodzi w stan spoczynku i wypada, w efekcie włosy bardzo się przerzedzają.
Łysienie bliznowate zazwyczaj pojawia się w przebiegu chorób skóry głowy. Dochodzi w nim do nieodwracalnego uszkodzenia mieszków włosowych, które w wyniku urazów powodowanych przez drobnoustroje lub urazów mechanicznych (drapanie) zarastają tkanką bliznowatą i stają się niezdolne do wytwarzania włosów. Łysienie bliznowate (nazywane też bliznowaciejącym) jest łysieniem nieodwracalnym.
Łysienie androgenowe – najczęstsza postać łysienia, występuje u około 50% mężczyzn po pięćdziesiątce. Nie omija również kobiet. Pojawia się w efekcie nadprodukcji agresywnych androgenów (męskich hormonów płciowych), które prowadzą do miniaturyzacji mieszków włosowych. Skóra głowy stopniowo łysieje a zamiast włosów pojawia się delikatny meszek.
Łysienie plackowate ma nieznaną jeszcze etiopatogenezę. Przypuszcza się, że dochodzi do niego wskutek dziedziczenia pewnych sekwencji genów wywołujących reakcje autoagresji organizmu. W przebiegu łysienia na głowie pojawiają się okrągłe bądź owalne placki pozbawione włosów. Skóra w tych miejscach zmienia nieco strukturę. Łysienie może mieć charakter nawrotowy, ale zdarza się też, że prowadzi do całkowitego wyłysienia.
Łysienie z przyczyn mechanicznych tj. zaburzeń psychotycznych (trichotillomania), w efekcie ucisku lub naciągania może prowadzić do uszkodzenia mieszków włosowych, choć akurat przyczyny tego typu łysienia można kontrolować niejako z zewnątrz. Pozostaje niezależne od przyczyn ogólnoustrojowych, chociaż w trichotillomanii podłoże łysienia jest wybitnie psychiczne.

Kiedy zagraża nam łysienie?

Łysienie telogenowe występuje po lekach, po ciąży - w związku ze spadkiem poziomu estrogenów, w wyniku stresu psychicznego i fizycznego (szoku, traumy) oraz zawsze wtedy gdy nasz organizm jest niedożywiony.
Łysienie anagenowe jak już wspominałam jest najczęściej efektem zatruć (bizmut, arsen, tal) oraza chemioterapii i radioterapii. Pojawia się, rzadko, w przebiegu chorób.
Łysienie bliznowate jest najczęściej skutkiem chorób grzybiczych i przebiegających ze stanem zapalnym skóry głowy. Poza tym mogą je powodować choroby takie jak kiła, półpasiec czy też choroby skóry o charakterze autoimmunologicznym. W efekcie uszkodzeń mechanicznych i chemicznych (poparzenia, odmrożenia itp.) mieszki również zarastają tkanką bliznowatą.
Łysienie androgenowe pojawia się pod wpływem hormonów, a plackowate jest wyzwalane w pewnych okolicznościach takich jak stres, choroby czy czynniki środowiskowe.

Diagnozowanie i leczenie łysienia

Diagnozowanie łysienia opiera się na obserwacji objawów i wywiadzie chorobowym, w bardziej skomplikowanych przypadkach niezbędne jest mikroskopowe badanie włosa, a w chorobach skóry głowy - biopsja tkanek, a leczenie łysienia wymaga doboru odpowiedniej kuracji.
Większość typów łysienia można leczyć, łysienie okresowe ustępuje samoistnie wraz z wyleczeniem przyczyn choroby, odtruciem organizmu, ustabilizowaniem się poziomu hormonów bądź zakończeniem kuracji silnymi lekami.
Łysienie androgenowe wymaga właściwie kuracji dożywotniej, w łysieniu plackowatym stosuje się terapie złożone, uzależnione od uporczywości łysienia, natomiast w przypadku wyłysienia bliznowatego niezbędne są kuracje zabiegowe.

O najpowszechniej występujących i najniebezpieczniejszych postaciach łysienia opowiem w kolejnych postach.